15 Met cocabladeren en 96% alcohol op zoek naar lood en zilver en andere mineralen
POTOSI | BOLIVIA Mannen onder het stof, met één dikke wang vol met cocabladeren duwend of trekkend aan karren vol met stenen die lijken op de karren uit Sneeuwwitje en de Zeven Dwergen. Dit kan echter absoluut geen sprookje genoemd worden, eerder een nachtmerrie. En aan de andere kant een manier van leven die ze hier gewend zijn en één van de enige manier om hier in de hoogste stad ter wereld, Potosi, geld te kunnen verdienen. Nog steeds leeft 90% van de bevolking van de inkomsten van de mijnen. De verwachting is dat de mijnen nog maar 30 tot 40 jaar mineralen kunnen leveren, de afgelopen jaren is de berg onder de 5000 meter gezakt en door de vele tunnels zal dit alleen maar erger worden. Wat er dan van het stadje moet worden is nog maar de vraag.
De tour die ik samen met Erik (Chili) en Petra (Duitsland) gedaan heb met Big Deal Tours, gerund door ex-miners, geeft een inkijkje in het leven van de mensen hier. En hoewel het een hoog aapjes-kijken gehalte heeft, voelde het wel echt aan en toont het eens te meer aan dat wij in Nederland niet mogen zeuren. Onze gids Wilson is zelf op z'n achtste begonnen met werken in de mijnen en had de bijnaam Leeuwenkoning vanwege zijn lange haar. Hij vertelde dat de mijners hem recentelijk een iets minder positieve bijnaam hadden gegeven, waar hij minder trots is, aangezien hij tegenwoordig niet meer het zware werk doet, maar met toeristen door de mijnen loopt.... Hij weet echter nog wel fijnloos de weg in dit donkere doolhof vol met tunnels, afslagen en ladders voor naar een hoger of lager niveau.
Daar loop ik met m'n hoofd naar beneden gebogen, m’n hoofd constant stotend aan balken en tijdelijke verlagingen aan de bovenkant van de tunnels. Begeleidend door het geluid van de stappen die onze laarzen maken en die af toe vast zitten in de modder, en met af toe het gebulder van karren vol met stenen die onze kant op komen en die er langs moeten. Als het even kan maakt Wilson een praatje, geeft ze cocabladeren, fris of schriftjes, vraagt hoe lang ze al aan het werk zijn en hoe oud ze zijn. De jongste die we zijn tegengekomen: 15 jaar. Gemiddelde tijd die ze al in de mijnen doorbrachten; 10 uur, vanaf 2 uur 's nachts... Ze zien er allen afgepeigerd uit, met zweet op het voorhoofd, onder het stof en met een doodse blik. Bijna alle mannen hebben hun wang vol zitten met cocabladeren, alsof er een pingpongbal in zit, om zichzelf te verdoven en het werk aan te kunnen? Op vrijdag worden er rituelen uitgevoerd bij Tio Benito, een beeld van een enorm aamtrekkelijke man midden in de mijnen, waar ze 96% alcohol bij drinken voor meer geluk; hoe puurder de alcohol is, hoe puurder de zilver, en andere mineralen die ze vinden! Bijgeloof is hier een uiterst serieuze zaak! Natuurlijk konden wij ook om gunsten vragen bij de Tio en moest de keel-wegbrandende alcohol worden gedronken op liefdesgeluk.
De chemisch uitziende plekken en stalagmieten in groen, blauw, wit en geel aan de bovenkant van de tunnels en muren geven aan dat er veel mineralen in de berg zitten, maar ook dat ze enorm giftig zijn.... Af en toe komt er een walm van soort van spiritus of andere schijnlijk giftige stoffen m'n neus binnen door m'n gezichtsmasker en buff die ik voor mijn mond en neus hou. De mijners zelf hebben niks voor hun mond. Volgens Wilson omdat de mijners dat maar lastig vinden, aangezien ze zo hard moeten werken op grote hoogte.... Erg gezond is het allemaal niet! En het blijft het een raar idee dat wij hier lopen in onze geleende blauwe broeken, jasjes, laarzen en helmen, die we na deze 'tour' weer uit doen, en zij zitten gevangen in dit leven en zien elke dag minstens 8 uur geen zon en stellen zich bloot aan giftige dampen en stof… Ik schaam me dat ik de mogelijkheid heb om een half jaar lang te reizen, dingen van de wereld te zien, terwijl deze mensen hun uiterste best doen om rond te komen in deze harde wereld.
De mijnen zijn nu geprivatiseerd waardoor de mijners zelf krijgen wat ze vinden, je kan dus geluk of ongeluk hebben met het stukje berg waar je in aan het ploeteren bent. Wat beter is dan in de koloniale tijden toen de Spanjaarden het voor het zeggen haddden... Na de mijnen zijn we in Casa de la Moneda geweest, een museum grotendeels over de koloniale tijd toen hier in Potosi geld geslagen werd voor over de hele wereld. Een uiterst giftige bezigheid, waarbij de slaven die in het zilver en koper moesten verwarmen en mensen enkel 3 maanden leefden nadat ze er begonnen waren met werken…In het begin bestonden de munten uit 85% zilver en 15% koper, maar omdat de Spanjaarden de munten in stukken broken omdat het zo zacht was moesten ze over op 70% zilver en 30% koper, wat ook in hield dat het niet meer met de hand geslagen kon worden en er ingenieuze machines gebouwd moesten worden met allerlei grote tandwielen gedreven op paardenkracht. Een erg interessant museum over de koloniale tijd hier in Potosi met een goede duidelijke Engelse rondleiding.
Potosi is duidelijk een stad met geschiedenis, veel armoede, meer bedelende mensen op straat en met veel Cholitas, de vrouwen in mooie kleurrijke klederdracht waar Bolivia bekend om staat. Het verschil met het rijkere en Westerse Chili en Argentinie is enorm. Zeker weer een nieuw avontuur hier in Bolivia, en genoeg tijd om de Boliviaanse cultuur te onderzoeken tijdens de twee maanden die ik in Cochabamba zal verblijven om bij Marye te verblijven, vrijwilligerswerk te doen bij verschillende organisaties en beter Spaans te leren.
Voor foto's zie Bolivia | Potosi
Hasta Luego!
Potosi: je gaat naar potosi voor de mijnen, ga met Big Deal Tours gerund door ex- mijners waarbij je echte mijnen bezoekt geen touristenattractie | uitzicht vanaf de St. San Sebastián, met name het dak en zijn daktegels zijn geniaal | bezoek aan La Casa de Moneda | Hostel Carlos Imperial V
